Bí kíp đầu tư chứng khoán phái sinh hiệu quả nên bỏ túi ngay

Đầu tư chứng khoán phái sinh là hình thức đầu tư đem lại lợi nhuận hấp dẫn nhưng cùng với đó cũng là nhiều rủi ro. Đây là hình thức đầu tư cần nhiều kiến thức, người chơi cần nắm rõ những quy tắc để tối ưu lợi nhuận. Vậy làm thế nào để tham gia đầu tư hiệu quả tại “sân chơi” này? Hãy cùng tìm hiểu các bí kíp đầu tư chứng khoán phái sinh dưới đây, để giúp bạn yên tâm vững vàng hơn khi bắt đầu kế hoạch, tránh những sai lầm đáng tiếc.

Giao dịch chứng khoán phái sinh là gì? 

Có thể hiểu, giao dịch chứng khoán phái sinh là việc sử dụng các công cụ phái sinh để giao dịch. Khi giao dịch, các bên sẽ có quyền/nghĩa vụ về việc thanh toán tiền hoặc chuyển giao số lượng tài sản cơ sở đã được xác định, theo mức giá được định trước vào một khoảng thời gian theo thoả thuận trong tương lai.

Bản thân giá trị chứng khoán phái sinh phụ thuộc vào tài sản cơ sở được dùng để đảm bảo. Gồm 2 dạng sản phẩm chính như sau:

– Sản phẩm khóa: Trong loại này có các loại hợp đồng hoán đổi, phương thức hợp đồng tương lai và hợp đồng chuyển tiếp. Các quy định được thỏa thuận từ những bên tham gia với những điều khoản quy định trách nhiệm, nghĩa vụ, lợi ích trong suốt thời gian hợp đồng. 

– Quyền chọn cổ phiếu: Đây là quyền chọn được ưu tiên trong giao dịch cổ phiếu, nắm giữ quyền nhưng không cần giữ nghĩa vụ mua hoặc bán. 

Tài khoản chứng khoán phái sinh là gì? 

Để có thể đầu tư phái sinh, nhà đầu tư cần mở tài khoản chứng khoán phái sinh  tại công ty chứng khoán. Khác với tài khoản chứng khoán cơ sở, tài khoản phái sinh sẽ được tách biệt. Đây là tài khoản tiền hoặc chứng khoán mà nhà đầu tư gửi tại VSDC – Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam.

Tài khoản này sẽ giúp nhà đầu tư đảm bảo nghĩa vụ thanh toán trong quá trình giao dịch. Theo quy định của pháp luật, tỷ lệ ký quỹ bằng tiền của nhà đầu tư không được nhỏ hơn 80% giá trị tài sản ký quỹ. 

Có nên chơi chứng khoán phái sinh?

Các công cụ giao dịch chứng khoán phái sinh có thể mang lại nhiều cơ hội hấp dẫn cho các nhà đầu tư nhưng đồng thời tiềm ẩn những rủi ro bất ngờ. Vậy khi đầu tư chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư sẽ đối diện với những cơ hội và rủi ro nào?

Cơ hội

• Cho phép những người tham gia thị trường chứng khoán có thể phân tán rủi ro. Các công cụ phái sinh cho phép các nhà giao dịch giảm bớt tỷ lệ rủi ro để đổi lấy một khoản vốn. 
• Cho phép các nhà giao dịch đầu cơ và có khả năng kiếm được lợi nhuận nếu họ đoán đúng xu hướng thị trường, đón đầu xu hướng để hưởng lợi thế lớn.
• Cho phép sử dụng đòn bẩy để tăng lợi nhuận: Nhà đầu tư cũng có thể hưởng lợi từ đòn bẩy tài chính trong nhiều hợp đồng phái sinh, cho phép họ sở hữu số lượng cổ phiếu lớn hơn so với tài sản hiện có để bắt lấy những cơ hội tốt. 
• Bằng cách cho phép nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường với các quan điểm và “khẩu vị” rủi ro khác nhau, thị trường phái sinh tạo ra nhiều hiệu quả hơn.
• Giao dịch T0: Khi đầu tư cổ phiếu thông thường, nhà đầu tư cần chờ đến T+2 mới có thể bán lượng cổ phiếu đang sở hữu. Tuy nhiên, với chứng khoán phái sinh, bạn có thể bán ngay lập tức, giúp đem lại lợi nhuận nhanh chóng, phù hợp với những người không muốn giữ cổ phiếu qua đêm. 
• Phòng thủ khi thị trường có dấu hiệu suy giảm: Để hạn chế rủi ro, nhà đầu tư có thể mở vị thế short – vị thế bán và bán khi thị trường đang có xu hướng giảm giá. 

Rủi ro

• Biến động nhanh: Đối với các nhà đầu tư chứng khoán cá nhân, các công cụ phái sinh có thể biến động rất nhanh với các dao động lớn trong vài giờ hoặc vài ngày. Vì thế, trong trường hợp thua lỗ, người chơi cũng có thể nhanh chóng bị âm tài khoản. 
• Rủi ro từ đối tác: Nhà đầu tư có thể chịu rủi ro khi phía đối tác cùng ký hợp đồng phái sinh không thể hoàn thành giao dịch cuối cùng của họ. Để hạn chế điều này, nhà đầu tư có thể lựa chọn sản phẩm hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn. 

Từ việc đánh giá cơ hội và rủi ro, nhà đầu tư hoàn toàn có thể trả lời câu hỏi: có nên chơi chứng khoán phái sinh? Tuỳ thuộc vào khẩu vị rủi ro, nhà đầu tư có thể lựa chọn các sản phẩm phái sinh. Tuy nhiên, để “bước chân” vào kênh đầu tư này, bạn cần chuẩn bị kỹ lưỡng, xác định rủi ro có thể gặp phải và chuẩn bị cho mình một tâm lý vững vàng.

Hướng dẫn cách giao dịch chứng khoán phái sinh

Giao dịch phái sinh như thế nào hay chơi chứng khoán phái sinh như thế nào? Đây là câu hỏi khiến nhiều nhà đầu tư mới băn khoăn. Tuy nhiên, nếu đã từng giao dịch chứng khoán cơ sở, quy trình giao dịch phái sinh sẽ không thể làm khó bạn. Hãy thực hiện theo các bước sau: 

Cách mở tài khoản chứng khoán phái sinh

• Nhà đầu tư muốn mở tài khoản phái sinh cần mở tài khoản chứng khoán cơ sở tại công ty chứng khoán bạn muốn đầu tư. 
• Trường hợp nhà đầu tư đã có tài khoản chứng khoán cơ sở hãy liên hệ tổng đài để được nhân viên hướng dẫn. 
• Hoặc bạn có thể tìm đến hội sở của công ty chứng khoán để đăng ký trực tiếp, mang theo đầy đủ giấy tờ thông tin cá nhân để xác nhận.

Nộp tiền vào tài khoản

• Sau khi có tài khoản, để bắt đầu giao dịch, nhà đầu tư cần nộp tiền vào tài khoản phái sinh và nộp tiền ký quỹ theo quy định. Tỷ lệ ký quỹ thay đổi theo từng thời điểm và từng công ty.
• Hãy đọc kỹ các điều khoản và hợp đồng, tỷ lệ của công ty để không bị vượt mức chi phí mong muốn của bạn, phù hợp kế hoạch đầu tư của bản thân. Sau đó, tiến hành nạp tiền thông qua hình thức chuyển khoản hoặc nộp trực tiếp tại quầy.

Cách mua bán chứng khoán phái sinh

• Bạn chọn loại sản phẩm phái sinh theo ý muốn, đặt lệnh giao dịch. Chọn mở/đóng vị thế, tiền hành ký quỹ theo từng loại. 
• Sau khi lệnh được xác nhận, bạn có thể sẽ cần bổ sung tiền ký quỹ nếu giao dịch vượt quá tiền trong tài khoản chứng khoán.
• Hãy theo dõi tỷ lệ tài sản ký quỹ để bổ sung trước khi kết thúc ngày. Thông qua so sánh giá từng phiên mở/đóng của hợp đồng phái sinh để biết mức lãi lỗ trong ngày.
• Hàng ngày công ty chứng khoán đều hạch toán lãi/lỗ về tài khoản của nhà đầu tư sau khi kết thúc ngày giao dịch. Các nhà đầu tư F0 nên xem xét kỹ càng trước những quyết định rót vốn của mình để chớp đúng thời cơ và không bị lỗ.

Lưu ý trước khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Để tránh những rủi ro, nhà đầu tư cần nắm rõ kiến thức chứng khoán phái sinh như các vấn đề về ký quỹ hay khả năng bán khống giảm lỗ. Ngoài ra, hãy tìm hiểu thật kỹ về những rủi ro thị trường, rủi ro thanh khoản mà bạn có thể gặp phải.

Nghiên cứu về mức ký quỹ:

Khi giao dịch chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư sẽ nộp khoản ký quỹ để đảm bảo khả năng thanh toán. Tỷ lệ ký quỹ này sẽ được tính theo công thức: 

Mức ký quỹ ban đầu = Giá trị giao dịch * Hệ số nhân hợp đồng * Số lượng hợp đồng mua hoặc bán * Tỷ lệ ký quỹ yêu cầu.

Trong đó, giá trị của giao dịch được tính tuỳ vào thời điểm: 

• Nếu giá giao dịch đầu ngày thì sử dụng giá tham chiếu
• Nếu giá trong ngày giao dịch: là giá khớp gần nhất
• Nếu giá cuối ngày giao dịch: giá đóng cửa

Ví dụ: hiện nay, hợp đồng tương lai chỉ số VN30 yêu cầu tỷ lệ ký quỹ khoảng 13%. 

Khả năng bán khống 

Nhà đầu từ có thể giao dịch bán lại hợp đồng tương lai để cân bằng lại tài sản khi thị trường chứng khoán có dấu hiệu đi xuống. Ví dụ như bạn muốn bán hợp đồng tương lai chỉ số VN30 tháng. Bạn tiến hành đặt lệnh short cho mã chứng khoán VN30F1M, khi chỉ số giảm, bạn vẫn có thể thu được lợi nhuận. 

Giá 1 hợp đồng phái sinh 

Hãy theo dõi các biến động thị trường, dự đoán giá trị tài sản cơ sở tăng hay giảm trong tương lai để định giá phái sinh phù hợp nhất. Dựa vào thông tin này, nhà đầu tư có thể đánh giá mức giá hiện tại có hợp lý hay không trước khi giao dịch chứng khoán phái sinh.

Kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh cho nhà đầu tư

Biết rõ luật đầu tư

Người chơi cần nắm rõ các quy định khi tham gia chứng khoán phái sinh để việc đầu tư chính xác, hiệu quả nhất. Trong đó, các quy định cần được hiểu kỹ bao gồm:

• Mở tài khoản đúng thông tin, đọc kỹ hợp đồng và các quy định liên quan theo quy định của công ty chứng khoán.
• Đảm bảo tài sản ký quỹ ở ngưỡng an toàn, bạn có thể đóng bớt vị thế nếu đang vượt mức.
• Thanh toán lãi/lỗ hàng ngày.  

Áp dụng phương pháp Fibonacci thoái lui

Phương pháp Fibonacci Retracement hay thường gọi khác là Fibonacci thoái lui/Fibonacci hồi quy giúp các nhà đầu tư hiệu quả hơn. Công cụ này cho thấy các đường hỗ trợ và đường kháng cự trên biểu đồ chứng khoán.

Trước tiên cần nắm rõ “con sóng” gần nhất. Nếu thấy sóng tăng, bạn hãy kéo đường Fibonacci bắt đầu từ đỉnh tới đáy. Hệ thống sẽ tính toán các mốc giá trị để bạn có thể quyết định điểm mua/bán. 

Đối với đường sóng lên, nhà đầu tư có thể mua tại các mốc 0.981 (61.8%), 0.786 (78.6%) hoặc 1 (100%). Trường hợp chứng khoán đang xuống quá mốc 50%, nhà đầu tư nên bán bớt rồi mua lại tại ngưỡng 38.2%, 23.6% và 0%.

Quy tắc 2% – 6%

Nhắc tới kinh nghiệm giao dịch phái sinh, chắc chắn không thể bỏ qua quy tắc 2% – 6%. Đây là quy tắc nổi tiếng, được nhiều nhà đầu tư lâu năm sử dụng. Bạn có thể áp dụng quy tắc này theo các bước sau:

• Bước 1: Xác định điểm mức hỗ trợ/kháng cự bằng phương pháp Fibonacci hoặc sử dụng biểu đồ. 
• Bước 2: Theo dõi để số lỗ để không vượt quá 2% tổng vốn đầu tư/mỗi vị thế.
• Bước 3: Theo quy tắc 2% – 6%, số tiền lỗ tối đa không được vượt qua 6%.

Nếu như liên tiếp lỗ trong vòng 3 lần, nhà đầu tư nên dừng lại, quan sát, kiểm tra và hãy bình tĩnh ổn định tâm lý.

Đầu tư ngắn hạn và chốt lãi từng phần

Đối với chứng khoán phái sinh, thị trường sẽ thay đổi liên tục sau thời gian ngắn hoặc ngay trong ngày. Vì thế, bạn cần giữ vững tâm lý, đặt mức kỳ vọng phù hợp khả năng. Đây là kinh được đã được nhắc tới rất nhiều trong các cẩm nang chứng khoán phái sinh. 

Tốt nhất các nhà đầu tư mới nên lựa chọn đầu tư theo ngắn hạn, chốt lời ngay trong ngày. Chứng khoán phái sinh thanh toán lãi/lỗ cùng ngày, bạn nên chốt lời một phần ngày mở vị thế và không nên mở vị thế qua đêm. 

Sẵn sàng cắt lỗ

Sẵn sàng cắt lỗ là kinh nghiệm thường xuyên xuất hiện trong các hướng dẫn chơi phái sinh nhưng lại bị nhiều nhà đầu tư bỏ qua. Nếu không may bạn đang thua lỗ, hãy cắt lỗ càng sớm càng tốt, không nên để quá lâu. Cắt lỗ là phương pháp quản lý rủi ro khi đầu tư chứng khoán phái sinh, giúp nhà đầu tư bảo toàn số tiền đã kiếm được.

Lệnh cắt lỗ (stop-loss) cho phép bán tự động khi mức giá chứng khoán giảm xuống đến ngưỡng nhất định. Trước tiên, bạn đặt ra một mức giá cắt lỗ phù hợp (có thể thấp hơn giá mua khoảng 10%). Sau đó, trên website đặt lệnh chứng khoán, bạn chọn lệnh “stop-loss” và điền giá trị cắt lỗ tương ứng.

Nguyên tắc bảo toàn lợi nhuận

Nguyên tắc này áp dụng để đảm bảo lãi trong ngày, không mở vị thế qua đêm. Những trường hợp thị trường sụt giảm, chỉ số đỏ liên tiếp thì nhà đầu tư chỉ có thể tìm cơ hội chốt lời ngay trong phiên giao dịch. Nhiều nhà đầu tư đã thu được mức lãi không hề nhỏ bằng cách mở vị thế bán và đóng vị thế trước phiên ATC.

Trên đây là những thông tin về kinh nghiệm đầu tư chứng khoán phái sinh, những điều cần lưu ý và cách mở tài khoản, cách mua chứng khoán phái sinh. Có thể thấy, phái sinh là một kênh đầu tư hấp dẫn, nhưng lại không phải là “miếng bánh ngon” với các nhà đầu tư mới. Vì thế, hãy tìm hiểu và chuẩn bị thật kỹ, tìm cho mình cách chiến thắng chứng khoán phái sinh trước khi tham gia kênh đầu tư này nhé.